Wanneer Jolene Belet voor het eerst kennismaakt met Boum’io, valt het haar op hoe ontspannen en vriendelijk hij is. So far, so good. Maar als ze op wil stijgen, is de negenjarige hengst erg ongeduldig. “Hij begon al te lopen, toen ik mijn voet in de beugel deed. Hij moest echt vast worden gehouden door de eigenaresse en mijn moeder. Ik dacht dat het aan mij zou kunnen liggen. Ik was best een beetje zenuwachtig en Lusitano’s staan bekend om hun sensibiliteit. Ik heb een stukje gereden, Boum’io was voorwaarts, maar fijn te rijden. Daarna heb ik het opstijgen nog eens geprobeerd. Maar weer lukte het niet zonder hulp. Omdat hij verder alles was wat ik zocht, heb ik hem gekocht. Ik dacht: dat stilstaan heeft hij zo geleerd.”

 

Als Jolene’s instructrice komt om het kersverse duo dressuurles te geven, wil zij de nieuwe aanwinst graag even berijden. “Ze wilde voelen hoe hij beweegt en reageert, zodat ze dat kon gebruiken in haar lessen. Maar bij het opstijgen draaide Boumi alle kanten uit. Toen ze eenmaal zat, wilde ik de singel even controleren en de beugels verstellen; dat werd een heel circus. Toen besefte ik me: in mijn eentje opstijgen wordt ‘m niet. En dat is best lastig, want ik heb geen stalgenoten.”

 

Jolene probeert van alles uit om erachter te komen waarom haar paard steeds wegloopt. “Ik heb zijn rug grondig bevoeld, hij gaf geen enkel pijnsignaal. Ik ben naast hem gaan staan met mijn armen op zijn rug om vervolgens op en neer te springen. Dat vond hij geen probleem, hij liep niet weg. Ook zadelen gaat altijd prima. Grondwerk doet hij goed, hij heeft geen moeite met het aanvaarden van mijn leiderschap. Ik merkte al snel dat hij heel slim is: ik breng Boumi dagelijks met de fiets naar de wei waarbij ik het liefst heb dat hij in de berm loopt. Na een paar keer het commando ‘berm’ aan de actie ‘in de berm lopen’ geplakt te hebben, wist hij al wat ik bedoelde. Hij is dus superslim.” Maar het commando ‘sta stil’ tijdens het opstijgen wil maar niet lukken. Alles wat Jolene haar nieuwe paard aanbiedt, pikt Boumi snel op, behalve het stilstaan. “Wat ik ook probeer, hij loopt gewoon weg. Zodra mijn voet in de beugel zit, gaat hij ervandoor. Heel onhandig. Op dagen dat ik geen hulp heb van mijn moeder of vaste verzorgster, kan ik niet rijden.”

 

Boumi is dus een lief, braaf, intelligent en meewerkend paard. Door het contrast tussen zijn karakter en zijn gedrag bij het opstijgen, begint Jolene te twijfelen aan zijn geschiedenis. Is hij wel goed zadelmak gemaakt? Is hij wel al jaren bereden zoals haar verteld werd? Jolene begint een speurtocht en via een online forum komt ze al snel meer aan de weet over Boumi. “Hij komt uit Portugal, is in Nederland ingereden. Ik heb er foto’s van gezien, dat ging er heel wild aan toe. Daarna is hij een aantal jaar ingezet als dekhengst. Ik vermoed dat Boumi nooit goed is ingereden en vervolgens ook nooit meer goed bereden is. Hoewel hij negen jaar oud is, zou hij best weleens een groentje kunnen zijn.”

 

Jolene besluit op zoek te gaan naar deskundige hulp. “Ik wil dat hij in alle rust leert begrijpen wat ik van hem wil. Boumi is nooit boos of narrig tijdens het opstijgen, maar hij loopt gewoon weg voordat je zit. Ik heb Petra Vlasblom gevraagd om naar Boumi te komen kijken. Ik hoop dat zij me handvatten kan geven waarmee ik Boumi zelf kan gaan trainen. Ik heb binnenkort een aantal weken vakantie, die ik helemaal heb uitgetrokken voor het werken aan Boumi’s opstijgprobleem. Dat moet goed komen, toch?” 

 

Petra Vlasblom: “Boumi heeft een nieuwe routine nodig”

“Dat een paard wegloopt bij het opstijgen kan diverse oorzaken hebben. Het paard kan ergens pijn hebben en de pijnprikkel proberen te ontlopen door de ruiter niet op te laten stijgen. Het kan ook dat een paard nooit goed geleerd heeft wat er van hem verwacht wordt. Toen Jolene mij liet zien wat het probleem was, vond ik het best meevallen. Boumi schoot er niet als een haas vandoor, hij had geen grote stress of paniek. Toch is het erg lastig en kan het gevaarlijke situaties opleveren als je paard niet stilstaat. Jolene heeft op diverse plekken laten zien wat er gebeurt als ze probeert op te stijgen. Het viel mij op dat Boumi’s gedrag al geconditioneerd was: hij liet steeds hetzelfde gedrag zien. Netjes stilstaan naast Jolene, voet in de beugel, aan de boemel. Op een gegeven moment kwam er een fietser met een paard voorbij. Toen werd hij wel wat pittiger en liet hij meer paniek zien. Het was duidelijk dat Boumi minder aandacht voor Jolene had toen hij werd afgeleid.”

 

Na het observeren van Boumi, wil Petra nog een paar dingen uitproberen. “Het kan dat een paard bang is voor het been dat over het zadel zwaait. We hebben dat bij Boumi uitgeprobeerd door een sjabrak over zijn rug te zwaaien. Daar reageerde hij niet op. Ook wilde ik testen hoe hij reageerde op teugeldruk. Wanneer een paard pijn in de mond heeft en de teugels worden opgenomen tijdens het opstijgen, kan dat de oorzaak van het weglopen zijn. Boumi gaf geen pijnsignalen bij het opnemen van de teugels. Omdat Jolene een bitloos hoofdstel heeft, hebben we besloten het trainen daarmee te starten.”

 

Petra gaat Boumi een nieuwe routine aanleren. Dat doet ze door het tegenovergestelde gedrag te belonen. “Dit is een heel simpel principe. Het paard loopt weg, dat wil je niet, dus ga je hem belonen als hij het tegenovergestelde gedrag laat zien: stilstaan dus. Gedrag dat beloond wordt, zal een paard altijd willen herhalen. Wij koppelden het woord ‘hooooo’ aan de actie stilstaan, zodat Boumi snapte wat wij van hem vroegen.”

Terwijl Petra Boumi vasthoudt, brengt Jolene haar voet richting beugel. “Op het moment dat Boumi wegliep, liepen we beiden met hem mee, in een klein rondje terug naar de opstijgplek. Zodra Boumi op die plek stilstond, kreeg hij een beloning van Petra: braaaaaf en een biksje. Na een aantal keren snapte Boumi dat hij een beloning kreeg zodra hij stilstond.”

 

Als Boumi wat langer stil blijft staan, kan Jolene haar voet in de beugel schuiven en er ook weer uithalen. Het belonen gebeurt overigens direct op het moment dat het paard het gewenste gedrag laat zien. De biksjes gebruikt de begeleider niet om het paard af te leiden tijdens het opstijgen. “Boumi moest zijn aandacht richten op Jolene tijdens het opstijgen. Dat doe je door bijvoorbeeld even te zeggen: Boumi, let op! Toen Jolene eenmaal in alle rust haar voet in een uit de beugel kon schuiven, konden we een stapje verder: gewicht in de beugel. Boumi is niet groot en Jolene is een heel handige ruiter, dus een trapje was niet nodig. Met een trapje werken is bij het oplossen van opstapproblemen niet altijd handig: het paard kan ertegenaan lopen of het kan omvallen. Dat leidt alleen maar af.” Bij een groot paard, waarbij je niet makkelijk kan opstappen of bij een ietwat onhandige ruiter gebruik je altijd een trapje. Dan moet het paard uiteraard eerst getraind worden om naast het trapje stil te blijven staan.  

 

Dan komt het moment dat Jolene haar been over het zadel kan gaan slaan. “Daarbij is de begeleider heel belangrijk. De training wordt opgebouwd en Boumi snapt wat er van hem verwacht wordt. Binnen anderhalf uur snapt hij dat hij tijdens het opstijgen stil moet staan en pas op verzoek in beweging komt. “Boumi is een ontzettend leuk en beleefd paard. Het weglopen was bij hem echt gewoonte geworden. Nu hij snapt wat Jolene wil, kan ze zelf de nieuwe routine gaan bevestigen. Eerst moet ze het opstijgen dagelijks oefenen met hulp erbij, steeds op dezelfde plek. Een paar keer op- en afstijgen en dan pas rijden. Als het goed gaat, kan ze ook op andere plekken opstijgen. Als ook dat goed gaat, kan ze het zonder hulp gaan proberen. Ik verwacht dat Boumi zijn nieuwe routine zo onder de knie heeft!”